* نەوژین

مەرزیە فەریقی، ئەو خانمە هونەرمەندە گەورەیەی کە بە دەنگە بەسۆزەکەی و شێوازی گۆرانی وتنە تایبەتەکەی، جێگەیەکی تایبەتی لە دڵی هەمو کوردێکدا کردەوە؛ ئەو تەنها گۆرانیبێژ نەبو، بەڵکو سیمبولێک بو بۆ خۆڕاگری، ژنێکی بوێر و دڵسۆزی نیشتیمان کە هەمو ژیانی خۆی بۆ هونەر و ناساندنی دۆزی کورد تەرخان کرد، پاش تێپەڕبونی ٢٠ ساڵ بەسەر کۆچی دوایی، دەنگ و هەستەکانی هێشتا زیندون و وەک چرایەک رێگەی هونەرمەندانی دوای خۆی روناک دەکاتەوە.

لەدایکبون و ساڵانی سەرەتا

مەرزیە فەریقی لە ساڵی ١٩٥٨ لە گوندی نێی سەر بە شاری مەریوان لە رۆژهەڵاتی کوردستان لەدایکبوە، ئەم گوندە کە بە سروشتی دڵڕفێن و کەشی کلتوری دەوڵەمەندی ناسراوە، هەر زو کاریگەری لەسەر رۆحی مەرزیە دانا، ئەو لەناو خێزانێکی نیشتمانپەروەر و هەستیاردا گەورە بو، کە هەر زو بناغەی خۆشەویستی خاک و نەتەوەی لە ناخیدا چاند و هەر لە تەمەنی مناڵییەوە حەز و خولیایەکی زۆری بۆ گۆرانی و مۆسیقا لا دروستبو.

هونەری گۆرانی و دەستپێکی کاروانی هونەری

مەرزیە خاوەنی دەنگێکی پڕ لە سۆز و شێوازێکی جیاواز بو، سەرەتای دەرکەوتنی بۆ کۆتایی حەفتاکان و سەرەتای هەشتاکان دەگەڕێتەوە کاتێک دەنگە تایبەتەکەی لەگەڵ ئاواز و دەقی شاعیرانی بەناوبانگی کورد تێکەڵ کرد، لەگەڵ بڵاوبونەوەی یەکەمین بەرهەمەکانی بە خێرایی ناوبانگێکی زۆری پەیدا کرد، شێوازی گۆرانی وتنەکەی کە تێکەڵەیەک بو لە هەستی قوڵ، نیشتیمانپەروەری و دەربڕینی کلتوری رەسەنی کوردی، وایکرد کە بە زویی ببێتە خۆشەویستی جەماوەر و دەنگدانەوەی گەورەی هەبێت.

هەندێک لە بەناوبانگترین گۆرانییەکانی مەرزیە؛ دایە گیان (دایە)، نیشتیمان، هیوا (مەقامی هیوا)، کچی کورد، کوردستان،  ئەی نیشتیمان (ئەی وەژنی نازدار)، یاران، گوڵێ گۆڵێ، چاوەکەم، ئەی یارم و رومەت گوڵ.

چالاکی سیاسی و تێکەڵبونی هونەر و خەبات

ژیانی مەرزیە فەریقی تەنها بە هونەرەوە بەستراو نەبو، بەڵکو لەگەڵ دۆزی گەلەکەی دا تێکەڵ ببو. لە رۆژهەڵاتی کوردستان بەهۆی چالاکی سیاسی و پشتگیریکردنی لە خەباتی رزگاریخوازی کورد، روبەڕوی گوشار و زەبر و زەنگ بوەوە، ئەمەش وای لێکرد کە ناچار بێت کۆچ بکات و پەنا بۆ باشوری کوردستان بێنێت، پاشان بەرە و ئەوروپا بڕوات، ئەو تێکەڵکردنی هونەر و خەباتی نیشتمانی کردە دروشمی ژیانی.

کاریگەری لەسەر گۆرانی کوردی

مەرزیە فەریقی چەندین گۆرانی نیشتیمانی و دڵداری بە شێوازێکی ناوازە وتوە، دەنگە گەرم و پڕ سۆزەکەی توانای گوزارشتکردنی لە ئازار و هیوا و خۆشەویستی گەلێک هەبو. گۆرانییەکانی وەک "دایە"، "نیشتیمان"، "هیوا" و چەندانی دیکە، هێشتا لە زاکیرەی نەتەوەییدا ماونەتەوە و گوێگران بە هەستەوە گوێیان لێ دەگرن، ئەو بەشێک بو لە سەردەمێکی زێڕینی گۆرانی کوردی و کاریگەرییەکی بەرچاوی لەسەر هونەرمەندانی دوای خۆی دانا.

ژیانی کەسی و کۆچی دوایی

مەرزیە فەریقی هاوسەری هونەرمەند و گۆرانیبێژی ناوداری کورد، ناسری رەزازی بو. ئەوان پێکەوە دو مناڵیان هەبو بە ناوەکانی "سەرباز" و "دڵنیا". دڵنیا رەزازیش بە هەمان شێوە شوێنپێی دایکی هەڵگرتوە و بوەتە گۆرانیبێژ.

مەرزیە فەریقی لە ١٨ـی ئەیلولی ساڵی ٢٠٠٥ لە تەمەنی ٤٧ ساڵی، لە شاری ستۆکهۆڵم لە سوید بەهۆی نەخۆشییەوە کۆچی دوایی کرد و ماڵاوایی لە ژیان و هونەر کرد. دواتر تەرمەکەی گەڕێندرایەوە کوردستان و لە گۆڕستانی گردی سەیوان لە سلێمانی بە خاک سپێردرا.

پاش مەرگی مەرزیە فەریقی، یاد و هونەرەکەی زیاتر لە جاران زیندو کرایەوە، گۆرانییەکانی بونە بەشێک لە فۆلکلۆری مۆسیقای کوردی و هەمیشە وەک ئاوازێکی نەمری نیشتمانپەروەری و خۆشەویستی دانراون، ناو و دەنگەکەی وەک هێمایەک بۆ ژنانی بوێر و خەباتگێڕ لە مێژوی کورددا ماوەتەوە.